Amino asitler vücudumuzdaki proteinlerin yapı taşlarıdır. Yaşamsal şartlar için gereklidir. Lizin vücudumuz için elzem olan bir amino asittir. Vücutta üretilemez bu nedenle dışarıdan almak zorunludur. L-lizin hakkındaki merak edilenleri öğrenmek için bu yazıyı okumaya devam edebilir ve L-lizin nedir, L-lizin nelerde bulunur, L-lizinin faydaları nelerdir, L-lizin nasıl kullanılmalı gibi soruların cevaplarına erişebilirsiniz. L-Lizin ilk olarak 1889 yılında bir Alman profesör tarafından kazeinden izole edilerek keşfedilmiştir. Aynı zamanda yağ asitlerini enerjiye dönüştürmekten sorumlu olan karnitinin sentezlenmesinde görev alır. Kas dokusunda temel yapı taşlarından biri olan bu amino asit kas ve kemik sağlığını desteklemek için de takviye olarak kullanılmaktadır. L-lizin vücudun kullanabileceği lizin formudur. Bazı gıdalarda ve takviyelerde bulunur.
L-lizin Nelerde Bulunur? L-lizin içeren Besinler Nelerdir?
L-lizin hangi besinlerde bulunur diye merak ediyor olabilirsiniz. Bu önemli amino asit protein bakımından zengin gıdalarda daha fazla bulunmaktadır. Bunun başında et ve süt ürünleri gelmektedir. Hindi eti, tavuk eti, sığır eti , kuzu, süt, yoğurt, yumurta, somon, morina, ton balığı, midye, karides, patates, biber, pırasa, kuru kayısı, armut, baklagiller, kabak çekirdeği, kaju fıstığı lizin yönünden zengin doğal kaynaklardır. Fakat tahıllar lizin için zayıf kaynaklardır.
L-Lizinin Faydaları Nelerdir?
Pek çok araştırmaya konu olmuş bu amino asit aslında sıkça karşımıza çıkan hastalıklarla da ilişkilidir. Şimdi sizlere “L-lizinin faydaları nelerdir, L-lizin hangi hastalıklarda etkilidir” gibi soruları cevaplandıracağım.
Herpes Simpleks Virüsü – L-lizin
Herpes Simpleks (HSV) uçuk nedeni olan bir virüstür. Enfeksiyonunda düzenli olarak alınan lizin takviyesinin uçuk iyileşme sürecini hızlandırdığı ve gelişimini engellediği görülmüştür. Yapılan bir çalışmada tekrarlayan HSV enfeksiyonlarının L-lizin monohidroklorür takviyesi ile uçuk oluşumunun tekrarlanmasında azalma olduğu ve şiddetinin azaldığı belirtilmiştir. 52 kişi ile yapılan başka bir çalışmada l-lizin takviyesinin kullanımı uçuk tekrarlanmasını önemli ölçüde azaltmış ve uçuklar daha hızlı iyileşmiştir. HSV ve lizin arasındaki ilişki incelendiğinde virüsün çoğalmak için ihtiyaç duyduğu bir amino asit olan arginin, lisin ile vücutta bir yarış halindedir ve lizin arginini sınırlayarak (rekabet ederek) HSV oluşumunu baskılar. Bu nedenle lizin, düşük argininli bir diyetle birlikte kullanıldığında daha etkili olabilir. Fakat daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Osteoporoz – L-lizin
Osteoporoz kemiklerin zayıf hale geldiği ve kırılma riskinin arttığı bir kemik hastalığıdır. L-lizin kalsiyumun bağırsaklardaki emilimini artıran bir amino asit olduğu için osteoporozla ilgili kemik kaybından kurtulmak için faydalı olabileceği düşünülmüştür. Yapılan çalışmalar l-lizin takviyesinin kalsiyum emilimini artırdığı ve idrarda kalsiyum miktarını azalttığını göstermiştir. Kemiklerin korunmasında rol oynayan kalsiyumun emilimindeki bu artış hastalığın gelişimini önlemektedir. Laboratuvar araştırmaları, L-Arginin ile birlikte kullanılan L-Lizinin kemik oluşturan hücrelerin aktivitesini ve kolajen üretimini artırdığını göstermiştir. Bu nedenle Lizin, osteoporoza karşı koruma ile ilişkilendirilebilir.
Anksiyete ve Duygudurum Bozuklukları – L-lizin
L-lizin, bağırsak yolundaki serotonin reseptörleri üzerindeki etkileriyle bilinen bir anksiyolitik (anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçlar) etkiye sahiptir. Bir çalışmada l-lizin takviyesi anksiyete ve anksiyete kaynaklı ishal belirtilerini azaltmıştır. Başka bir çalışmada da lizinin kaygı durumunu azalttığı ve benzodiazepin reseptörlerinin güçlenmesine yol açtığı görülmüştür. Fakat bu konu ile ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Migren – L-lizin
Lizin asetilsalisilat, ağrı giderici özelliklere sahip bir kimyasal olan aspirinin formudur. Migren ataklarına etkili olduğu belirtilmiştir. Nisan 2011’de “Nöroloji” dergisi, lizin asetilsalisilatın şiddetli baş ağrılarına etkisi ile ilgili bir çalışma yayınlanmıştır. Çalışmanın sonuçlarında bu maddeninin akut migren rahatsızlıklarını hafiflettiği bildirilmiştir. Aynı çalışma lizin asetilsalisilat eksikliğinden kaynaklanan baş ağrılarına karşı da etkili olduğunu göstermiştir.
Alzheimer Demansı – L-lizin
Alzheimer demansı gelişiminde herpes simpleks tip 1 virüsünün (HSV-1) yer aldığına dair pek çok çalışma bulunmaktadır. HSV-1’in yaşlıların çoğunda beynin alzheimer demansından etkilenen bölgelerinde bulunduğu ortaya konmuştur. Bu nedenle lizin yönünden zengin arginin açısından fakir bir beslenme Alzheimer demansını iyileştireceği düşünülmektedir. Aynı zamanda lizin takviyesi Alzheimer demansınının gelişimini önleyebilir fakat bu konuyla ilgili çalışmalar çok kısıtlıdır.
Saç Dökülmesi – L-lizin
L-lizin de kalsiyum gibi demir ve çinkonun emilimine yardımcı olur. Bu mineraller saç sağlığı için önemlidir. Araştırmalara göre lizin eksikliği olan veganlarda saç dökülme oranı yüksek bulunmuştur. Bunun sebebi de çinko ve demirin emiliminin az olmasıdır. Lizinin tek başına saç dökülmesini önlemesiyle ilgili bir çalışma bulunmamakla beraber bir çalışma hem demir hem lisin takviyesi yapan kadınların saç dökülme oranının %50 azaldığını bulmuştur.
Kardiyovasküler hastalıklar – L-lizin
Yapılan çalışmalar l-lizin açısından yüksek diyetlerin veya l-lizin takviyesinin kan basıncı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacağını göstermiştir. Damarlarda biriken maddeleri engellemesinden dolayı kalp sağlığı için önemli bir takviye olabilir.
Yaşlanma – L-lizin
Cildi ve kasları etkileyen kolajen aynı zamanda tüm bağ dokuların onarımı içinde gereklidir. Birçok dokunun büyümesinde rol oynar. Bu sebeple sporcuların yoğun antrenmanlarından sonra daha çabuk toparlanmasına ve kırılgan dokuların korunmasına yardımcı olur. L-lizin kolajen oluşumunda etkilidir. L-lizin takviyesinin bu etkisinden dolayı cildi etkileyen ve yaşlanmayı geciktiren bir etkisi olduğu bilinmektedir.
L-lizin Eksikliğinde Görülen Belirtiler
Besinleri yüksek ısılarda pişirmek içerisindeki lizini tahrip edebilir ve vejetaryenler lizin eksikliğinde risk grubundadır. Lizin eksikliğinde bazı belirtiler görülmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Yorgunluk-halsizlik
- Baş dönmesi
- Enzim bozuklukları
- Dikkat dağınıklığı
- Büyüme geriliği
- Kırmızı gözler
- Bağışıklığın düşmesi olarak karşımıza çıkabilir.
L-lizin Nasıl Kullanılmalı?
L-lizin takviyesi kullananlar, L-lizin nasıl kullanılmalı, aç mı tok mu kullanılır veya nasıl en yüksek verimi alabilirim diyorsanız sorunuzun cevabı bu paragrafta. L-lizin takviyesi aç karnına su ile alındığında etkisini daha iyi göstermektedir. Büyüme hormonu salınımını artırmak için uykudan önce veya egzersizden önce kullanılabilir. Arginin ile 4:1 oranında alındığında, Lizin HPV virüsünün etkinliğini engelleyebilir.
L-lizin Yan Etkileri
Lizin takviyesi ile yan etkileri araştırılan hayvan çalışmalarında, yüksek dozlar safra taşlarına ve yüksek kolesterol seviyelerine neden olmuştur. Yine yüksek dozlarda kullanımı karın ağrısına ve ishale sebep olabilmektedir. Küçük çocuklar, hamile, emziren kadınlar veya ciddi karaciğer, böbrek hastalığı olanlar için alınması gereken en yüksek dozlar belirtilmemiştir. Bu nedenle takviyeyi kullanırken bir uzmana danışmak son derece önemlidir. Diyetle alımı güvenlidir.
Lizinürik protein intoleransı : Lizin takviyesi , bu nadir görülen genetik bozukluğa sahip çocuklarda ishale ve mide kramplarına sebep olabilir.
L-lizin İlaç Etkileşimleri
L-lizin takviyesi bazı ilaçlarla etkileşim halindedir. Bu takviye 5-HT4 agonistleri olarak adlandırılan bazı gastrointestinal ilaçların etkilerini azaltabilir. Başka bir ilaç kullanıyorsanız l-lizin etkinliğini azaltabilir veya yan etkisini artırabilir. Bir uzmandan yardım almak her zaman daha iyi bir seçenektir.
L-LİZİN İŞTAH KESER Mİ? ZAYIFLATIR MI?
- Hayvan çalışmalarında L-lizin takviyesinin iştah kestiği ve zayıflattığı görülmüştür fakat insan üzerindeki çalışmalar yetersizdir. Dolayısıyla direkt L-lizin iştah keser veya zayıflatır diyemeyiz.
L-LİZİN İŞTAH AÇAR MI, KİLO ALDIRIR MI?
- L-lizin iştah açmaz ve kilo aldırmaz.
SONUÇ
Lizin uçuğu ve anksiyeteyi azaltıcı, doku onarımı ve yaşlanmayı geciktirici gibi pek çok yararı olan önemli bir amino asittir. Yeterli lizin olmadan, vitaminlerin emilimi azalır ve kolajen oluşumu engellenir. Bağışıklık sistemi içinde önemli olan bu amino asit vücut için dışarıdan alınması zorunludur. Aynı zamanda yağ yakımı için önemli bir aminoasit olan karnitinin sentezlenmesinde görevlidir. Bu takviyenin nasıl, ne zaman, hangi miktarda kullanıldığı çok önemlidir. Aslında dikkat çekmek istediğim nokta L-lizin takviyesinin yararları olduğu kadar uygunsuz kullanımının yan etkilere de sebep olabileceğidir. Uygun dozlarda kullanımı için bir uzmana danışmayı unutmayın. Sevgiyle kalın!
